تابلو فرش ونحوه نگهداري آن
هنر فرش و فرشبافي در دهه هاي گذشته با حجم گسترده توليدي خود در ايران و ساير كشورهاي فعال در اين حوزه جنبه اي صنعتي پيدا نموده است كه كم كم وجهه هنري فرش در سايه جنبه صنعتي آن قرار گرفته و ديگر از صدها فرش توليدي اين سيستم صنعتي به ندرت شاهد هنري به معناي اصيل هنر خواهيم بود
هنر فرش و فرشبافي در دهه‌هاي گذشته با حجم گسترده توليدي خود در ايران و ساير كشورهاي فعال در اين حوزه جنبه‌اي صنعتي پيدا نموده است كه كم‌كم وجهه هنري فرش در سايه جنبه صنعتي آن قرار گرفته و ديگر از صدها فرش توليدي اين سيستم صنعتي به ندرت شاهد هنري به معناي اصيل هنر خواهيم بود. اين جريان تا آنجايي پيش مي‌رود كه هرگونه تغيير و تحول در اين زمينه را با دلارهاي مشتريان خود جهت مي‌دهد و هنرمند جاي خود را به صنعتگران و تاجران و بازاريابان و دست آخر كارگراني بي نوا در پي لقمه ناني مي‌دهد. هرچند حركت هنر- صنعت فرش به اين شكل تا حدود زيادي ناشي از سياست‌هاي كلان كشوري در پاسخگويي به نيازهاي اقتصادي و اشتغال گسترده‌اي كه فرش مي‌تواند داشته باشد است ولي با اين حال در سايه بودن ابعاد هنري اين كالاي ارزشمند ايراني مي‌تواند تبعات بسيار ناگواري براي حيات پر قدرت فرش ايراني در آينده داشته باشد.
با تمام اين اوصاف وضعيت فرزند خلاق و چشم نواز فرش ايراني در اين باره بسيار وخيم‌تر است. آري تابلوفرش كه روزي هنر بافنده ماهر و تواناي فرش ايران بود امروزه ديگر از هنر و هنرمندي هيچ نصيبي ندارد. تابلوفرش بافي كه در ادامه قالي و قاليچه‌هاي تصويري و با خلاقيت و نوآوري در كاربري آن از زيرپا به روي ديوارها رفت سراسر هنر و در نتيجه ايده پردازي‌هاي بافنده ماهر ايراني بود. اما با گذشت زمان اين روند بيشتر و بيشتر جنبه تجاري يافت و برابر با آن رشد هنري نداشت. كافي است امروز سري به بازار فرش بزنيم تا ناخودآگاه از پوسترها و نقاشي‌هايي كه برايمان آشنا و ناآشناست و با دقت و ظرافتي مثال زدني بر روي فرش بافته شده‌اند متحير شويم. اولين سوالي كه برايمان ايجاد مي‌شود اين است كه چگونه اين تصاوير با چنين دقتي بر روي فرش بافته شده‌اند؟ نكته ديگر اين است كه اين تصاوير و نوشته‌ها و آيات قرآني با چه ديد و نگاهي و مطابق با كدام اصول زيبايي شناسانه يا فرهنگي و هنري انتخاب و بافته شده‌اند؟
تابلو فرشهاي رنگارنگي كه امروزه در بازار فرش شاهد آن هستيم بي هيچ سنخيتي با جريان توليد يك كالاي هنري، حتي در نازل‌ترين سطح آن توليد مي‌شوند و ما دانسته يا ندانسته اين كالاهارا با صدايي بلند «هنر» مي‌خوانيم و آن را متصل به هنر بي بديل فرشبافي ايران و ايراني مي‌دانيم. امروزه در جريان توليد يك فرش دستباف با در نظر گرفتن تمام ابعاد صنعتي آن بخش طراحي و رنگبندي آن با اتكا به اصول طراحي سنتي كه برگرفته از فرهنگ و هنر غني ايران است بيشترين نقطه اتصاف جريان توليدي فرش به «هنر» است. اين در حالي است كه در تابلوفرش بافي عليرغم همه ظرافت‌هايي كه وجود دارد طرح‌ها كاملاً كپي‌هايي از نقاشي‌ها و تصاويري است كه اغلب نيز با فرهنگ ايراني سنخيتي ندارد و هيچ امتيازي براي آن وجود ندارد كه روي فرش باشد يا نباشد. منظور اين است كه چه لزومي دارد مثلاً فلان نقاشي كوبيسم اثر نقاش معروف يا مثلاً تصويري از دلار آمريكايي با دقت و ظرافتي كه تحير هر بيننده‌اي را برمي‌انگيزد بر روي فرش بافته شود و با بافته شدن آن بر روي فرش چه بعدي از زيبايي آن تصوير هويدا مي‌شود كه در تصوير كاغذي آن مشخص نبود؟
امروزه وقتي به كارگاه‌هاي تابلوبافي سري مي‌زنيد متوجه دستگاه‌هاي گره زني انساني مي‌شويد كه بدون اينكه حتي خط و رنگي را ببينند از روي جدولي ماتريس وار اعداد و ارقام را بر روي دار گره مي‌زنند! سابق بر اين هنرمند تابلو باف بايد مهارتي ستودني در امر انتخاب رنگ مطابق با تصوير مورد نظر مي‌داشت و با تناسب و دقتي قابل تحسين اين گره‌ها را منظم كنار هم مي‌نشاند و در نهايت تصوير مورد نظر با حداقل تغيير بر پهنه فرش نقش مي‌بست. اين تصاوير معمولاً بنابر مناسبت يا طرحي كه اقتضاي آن تصوير را داشت شكل مي‌گرفت. اما امروزه صرفاً بر كپي نقشي كه بارها و بارها ديده‌ايم بدونه اين كه بخواهيم با بافت آن بر فرش زاويه ديدي تازه بر آن بگشاييم اصرار مي‌ورزيم و شباهت صد در صدي آن را با نمونه اصلي مايه مباهات خود مي‌دانيم و با افتخار آن را هنر مي‌دانيم.
بازار تابلو فرش در حال حاضر سهم زيادي از فرايند توليد و صادرات فرش كشورمان را ندارد و البته كار بر روي كشف بازارهاي جديد خارجي اين كالا نيز امري مهم و در راستاي توسعه هنر- صنعت فرش حتي ضروري است. اما عدم توجه به مسائلي كه توضيح آن آمد مطمئناً در كشف بازارهاي داخلي و خارجي همچون يك موج زودگذر خواهد بود كه ناشي از علاقمندي‌هاي فصلي مشتريان آن است و در چنين شرايطي مي‌بايست براي حفظ اين فرزند نوپاي فرش ايراني و ثمره خلاقيت و نوآوري هنرمندان ايراني فكر ويژه‌اي نمود.
اين فكر ويژه نه در كوتاه نمودن پروسه توليد و يا مكانيزه كردن آن بلكه مي‌بايست هرچه بيشتر به سمت هنري نمودن آن باشد. هنري كه جز در فرش در جايي ديگر ظهور نيافته باشد و به جرأت بتوان بر آن نام هنر نهاد نه اين كه هنر براي آن وصله‌اي ناجور باشد.
نكاتي در مورد نگهداري تابلو فرش
نحوه نگهداري تابلوفرش
مراقبت ها:
آنها را نبايد به صورت مستقيم روي ديوارهاي گچي يا آهكي آويخت. همچنين نبايد ميخ را روي آنها كوبيد. زيرا بافت فرش سوراخ مي‌شود و در صورت زنگ زدن ميخ، لكه بد رنگي براي هميشه روي آن باقي مي‌ماند.
تابلوفرش‌ها بافته شده‌اند تا زيبايي‌شان را در حالي كه روي ديوار قرار دارند به رخ بكشند. پس آنها را لوله و تا نكنيد.
اگر نگران بيدزدگي تابلوفرشتان هستيد، مي‌توانيد از پودر يا قرص نفتالين استفاده كنيد.
همچنين آنها را در معرض رطوبت شديد- مانند مسير مستقيم كولرهاي آبي- قرار ندهيد. با اين كار شرايط پوسيدگي آن را زودتر فراهم مي‌آوريد.
تابلوفرش‌ها را نبايد بدون قاب از ديوار آويخت. قاب مناسب جلوه بهتري از تابلوفرش به نمايش مي‌گذارد و نوعي تشخص و اعتبار برايش به ارمغان مي‌آورد.
عامل بيد خوردگي پشمهاي ضد عفوني نشده، هواي شرجي و مرطوب ، نگهداري تابلو فرش در محل هاي سربسته و متروك و يا عدم توجه به نظافت تابلو فرش مي باشد. در صورتيكه تابلو فرش در محل هاي سربسته و متروك قرار دارد، بايد هر ماه يكبار درب ها باز گردند و تابلو فرش مورد بارزسي قرار گيرد.
از تابش نور مستقيم آفتاب بر روي تابلو فرش جلوگيري كنيد.
نحوه تميز كردن تابلو فرش:
بهترين روش براي گردگيري روزانه تابلوفرش، استفاده از برس گردگيري جاروبرقي است.
تنها تابلو فرشهاي معتبر است كه امكان شستشو با آب و صابون را دارد، اگر تابلو فرشي كه در آن از رنگهاي شيميايي استفاده شده است را مي شوييد امكان مخلوط شدن رنگها وجود دارد. لذا در مورد اينگونه تابلو فرشها با فروشنده خود مشورت كنيد.
به صورت كلي مي‌توان گفت تابلوفرش‌ها نياز به شست و شو ندارند. اما اگر به هر دليلي احساس كرديد تابلوفرشتان كثيف شده، از مراكز قالي‌شويي معتبر كه در زمينه شستن تابلوفرش نيز تخصص دارند، كمك بگيريد. اگر چنين مراكزي را سراغ نداريد و مايليد خودتان اين كار را انجام دهيد ، ابتدا تابلو را از قابش جدا كنيد. سپس روي تابلوفرش را با جاروبرقي كه دهانه‌اش تميز است جارو بزنيد تا ذرات گرد و غبار از بين برود. سپس مقداري شامپو فرش را در آب سرد حل كنيد و با يك تكه اسفنج بزرگ كه در اين محلول غلتانده‌ايد، سطح آن را بساييد. براي خشك شدن، بايد تابلو فرش را روي زمين، در محيط نسبتا گرم بگسترانيد تا رطوبتش تبخير شود. اين كار اجازه نمي‌دهد رنگهاي آن در همديگر بلغزند و ادغام شوند. هرگز تابلوفرش را روي طناب پهن نكنيد. چون ممكن است كش بيايد و از ريخت بيفتد. پهن كردن تابلوفرش زير نور مستقيم آفتاب هم پسنديده نيست. و بايستي آنرا بصورت پشت و رو زيرنور غير مستقيم قرار دهيد.
چنانچه تابلو فرش دچار بيد خوردگي شد. ابتدا بايد سطحي كه تابلو فرش روي آن قرار دارد را كنترل و تميز نمود سپس نقاط بيد خورده حتما بايد ترميم گردند تا هنگام شستشو قسمتهاي كنار بيد خوردگي آسيب نبينند.
برچسب: ،